Mù Cang Chải - “Hòn ngọc” vùng Tây Bắc

Nhắc đến Mù Cang Chải là người ta nghĩ ngay tới những ruộng bậc thang trải dài xa tắp, nơi có cảnh quan kỳ vĩ, hoang sơ, hệ sinh thái phong phú đa dạng, văn hóa đặc sắc và lịch sử hào hùng. Nơi đây hội tụ đầy đủ những nét đặc trưng của vùng Tây Bắc Bộ, nhờ đó trở nên hấp dẫn với những du khách yêu cảnh quan thiên nhiên, ước mơ khám phá, chinh phục và trải nghiệm.

Mù Cang Chải là huyện vùng cao, nằm ở phía Tây tỉnh Yên Bái; dưới chân dãy núi Hoàng Liên Sơn, ở độ cao trung bình 1.000m so với mặt biển. Phía Đông giáp huyện Văn Chấn, Văn Yên - tỉnh Yên Bái; phía Tây giáp huyện Than Uyên - tỉnh Lai Châu; phía Nam giáp huyện Mường La - tỉnh Sơn La; phía Bắc giáp huyện Văn Bàn - tỉnh Lào Cai. Huyện có 13 xã và 01 thị trấn. Dân số trên 6,3 vạn người, trong đó dân tộc Mông chiếm 89,4%. Trên cơ sở định hướng phát triển của Tỉnh, chủ trương đẩy mạnh phát triển du lịch, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế bền vững của địa phương, Mù Cang Chải đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước với nhiều sản phẩm du lịch đặc sắc.

Đèo Khau Phạ xã Cao Phạ

Đèo Khau Phạ. Nguồn ảnh: Internet

Đèo Khau Phạ là một trong những cung đường đèo quanh co, dài trên 20 km và dốc lớn, là một trong tứ đại đỉnh đèo nổi tiếng của Việt Nam, qua đỉnh núi Khau Phạ, ngọn núi cao nhất vùng Mù Cang Chải. Từ thành phố Yên Bái, ngược theo quốc lộ 32 chừng 5 giờ đồng hồ, qua xã Tú Lệ, đèo Khau Phạ huyện Mù Cang Chải hiện ra giữa một vùng cao nguyên được bao quanh bởi những dãy núi điệp trùng. Những cung đường đèo quanh co giữa những cánh rừng già còn mang đậm nét nguyên sơ và những triền ruộng bậc thang của các dân tộc Mông, Thái. Là nơi có di tích lịch sử cấp Quốc gia “Nơi thành lập đội Du kích Khau Phạ”. Đèo Khau Phạ đẹp nhất vào mùa lúa, tầm tháng 9 tháng 10, khi lúa trên chân ruộng bậc thang chín vàng nương, là nơi tổ chức Festival Dù lượn “Bay trên Mùa nước đổ” và “Bay trên Mùa vàng”; đây là hoạt động du lịch thường niên, điểm nhấn, thu hút lượng lớn khách đến tham quan và trải nghiệm. Đèo Khau Phạ còn có những cánh rừng già lưu giữ được nhiều loại động thực vật quý hiếm như thông dầu, chò chỉ và các loại chim muông, thú quý hiếm khác.

Danh thắng quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải. Nguồn ảnh: Internet

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải là những ruộng bậc thang nằm trên các sườn núi, lớp nọ gối tiếp lớp kia, với tổng diện tích khoảng trên 5.000 ha, phân bố ở hầu hết các xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Năm 2007, đã có 330 ha diện tích ruộng bậc thang thuộc 3 xã La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình được xếp hạng là di tích Danh thắng quốc gia, đây là một trong những danh thắng độc đáo bậc nhất tại Việt Nam. Ngày 31/12/2019 danh lam thắng cảnh ruộng bậc thang Mù Cang Chải đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là danh thắng cấp quốc gia đặc biệt với diện tích  872,19 ha tại các xã Dế Xu Phình, La Pán Tẩn, Chế Cu Nha,  Mồ Dề, Kim Nọi, Lao Chải. Ruộng bậc thang có thể coi là một công trình nghệ thuật sáng tạo độc đáo trong chinh phục thiên nhiên, văn hóa canh tác lúa nước của đồng bào dân tộc Mông nơi đây. Vào mùa Hạ, đó là những bức thảm mơn mởn màu xanh lúa non và đến mùa Thu lại trở thành những làn sóng lúa chín vàng rực rỡ. Tuyệt tác đó đã và đang tạo cho Mù Cang Chải có một sức quyến rũ đặc biệt đối với những du khách thập phương.

Du lịch cộng đồng và sinh thái nghỉ dưỡng

Đây là loại hình du lịch được du khách ưa thích ở Mù Cang Chải. Du khách sẽ được đón tiếp tại các hộ gia đình đồng bào Mông, Thái, tìm hiểu những nét đặc sắc trong sinh hoạt, trong lao động sản xuất, trải nghiệm ẩm thực dân tộc, tìm hiểu những nghề truyền thống đan lát, dệt thổ cẩm, rèn đúc cùng sinh hoạt và thưởng thức những món ăn đặc sắc của vùng đồng bào nơi đây với gà đen, lợn cắp nách, ong đất, pá zù, sâu tre, pa tỉnh tộp, rau rớn rừng, lá đu đủ nộp, rượu thóc làm say đắm lòng người, khi chia tay mang về những sản vật địa phương táo mèo, mận hậu, măng ớt, mật ong rừng, gạo nếp cẩm... Hiện nay trên địa bàn huyện có 50 nhà hàng, quán ăn, trên 100 nhà nghỉ homestay (35 nhà có phòng cho khách du lịch thuê theo thời vụ, 65 hộ gia đình kinh doanh du lịch cộng đồng) với chất lượng phòng ở, công trình phụ trợ ngày càng cao, đem lại sự hài lòng cho du khách, có khả năng đáp ứng trên 3.000 lượt khách/ngày.

Nơi đây đã lần lượt xây dựng một số khu nghỉ dưỡng, trở thành địa điểm du lịch mới của huyện. Các khu nghỉ dưỡng với thiết kế thân thiện với môi trường, tạo sự gần gũi với thiên nhiên thường nằm trên những ngọn đồi như một cầu nối đa chiều với các địa danh, xung quanh được trang trí bằng cây xanh và nhiều loại cây bản địa đặc trưng của Mù Cang Chải như Tớ dày, hoa Đỗ quyên... để khách du lịch có nhiều thuận tiện trong việc tham quan, trải nghiệm. Du khách có thể lựa chọn cách trải nghiệm của mình với nhiều hình thức như đi bộ leo núi, đi tham quan bằng xe máy, ôtô từ khu nghỉ dưỡng tới các địa điểm tham quan.

Fesival dù lượn được tổ chức ở Yên Bái. Nguồn ảnh: Internet

Giá trị thiên nhiên và văn hóa độc đáo

Khu bảo tồn loài và sinh cảnh xã Chế Tạo là một điểm du lịch mới, nhiều tiềm năng và hấp dẫn, đặc biệt là đối với các du khách ưa thích mạo hiểm. Chinh phục leo núi tại núi Púng Luông (cao 1985m) và núi Lùng Cúng (cao 2918m), Tháp trời (La Pán Tẩn) với đường đi nhỏ hẹp, với những dốc đứng, quanh co uốn lượn, gập ghềnh, với thảm thực vật đa dạng và những cánh rừng nguyên sinh. Hệ thống thác nước phong phú, nổi tiếng với Thác Mơ xã Mồ Dề, Thác Rồng bản Háng Cuốn Rùa xã Dế Xu Phình, Thác Hấu Đề xã La Pán Tẩn với độ cao cột nước khoảng 30m, Thác 7 tầng xã Púng Luông được chia thành nhiều bậc, rất hoang sơ và lạ mắt với hình tượng kỳ ảo của những phiến đá do nước tạo thành. Hang động Pú Cang xã Nậm Khắt với những khối thạch nhũ lớn nhỏ hình thù con thú, ruộng bậc thang, mầm măng non với màu sắc óng ánh như những viên ngọc, lấp lánh như những ngôi sao, cùng rừng núi thiên nhiên nguyên sơ. Ngoài ra huyện Mù Cang Chải còn sở hữu những tiềm năng du lịch phong phú với các địa điểm đẹp hấp dẫn như Sống lưng Khủng Long, rừng thông (Dế Xu Phình); Rừng Trúc (Púng Luông, Mồ Dề), mâm xôi xanh, mâm xôi vàng, Móng Ngựa, Yên Ngựa ( xã Mồ Dề), Bãi đá cổ, ruộng bậc thang (Lao Chải), ngắm rừng Sơn Tra (bản Lùng Cúng, Nậm Có)...

Cùng với cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, văn hóa truyền thống của các dân tộc cũng là điểm nổi bật trong tài nguyên du lịch của Mù Cang Chải, nơi có trên 90% dân số là người Mông, Thái cùng không gian văn hóa rộng lớn, phong phú, đa dạng. Đồng bào dân tộc nơi đây lưu giữ nguyên vẹn bản sắc văn hóa truyền thống của mình trong phong tục, tập quán, lễ hội, trang phục, nhạc cụ, các điệu dân ca, dân vũ, thể hiện trong các lễ hội xuân vùng cao với các hoạt động văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc, các trò chơi dân gian, hội gầu tào gắn với các hoạt động trải nghiệm cùng sắc xuân đa dạng, rực rỡ với màu đỏ hoa tớ dày, hoa đào, màu trắng của hoa mận, hoa mơ, hoa táo mèo, màu vàng hoa cải trên những thửa ruộng bậc thang.

Dân tộc thiểu số sống trên Mù Cang Chải. Nguồn ảnh: Internet

Ngày hội Tết độc lập 2/9, Lễ hội khám phá Danh lam thắng cảnh Ruộng bậc thang với các hội thi khèn Mông, hát giao duyên, tấu sáo, pí, tính tẩu, múa khèn, múa khăn, thi chọi dê, chợ phiên vùng cao, vẽ hoa văn trên vải bằng sáp ong, giã bánh dày, lễ mừng cơm mới, gặt lúa nhanh, cày bừa giỏi... và nhiều sản phẩm văn hóa đặc sắc trở thành di sản văn hóa phi vật thể vô giá.

Với những tiềm năng du lịch phong phú, đa dạng, những năm gần đây, Mù Cang Chải được đông đảo du khách trong và ngoài nước tìm đến tham quan, trải nghiệm. Ruộng bậc thang Mù Cang Chải đã được bình chọn là 1 trong 20 điểm đến sắc màu nhất thế giới, do tạp chí du lịch CN Traveler (Conde Nast Traveler) bình chọn và Điểm dù lượn Khau Phạ được giới phi công đánh giá là 1 trong 4 điểm bay hấp dẫn trên cả nước và là điểm bay đẹp nhất trong 10 điểm bay dù lượn đẹp của thế giới. Qua đó số lượng khách đến du lịch ngày càng tăng, năm 2017 đạt 60.000 lượt khách; năm 2018 đạt 90.000 lượt; năm 2019 đạt 250.000 lượt; 9 tháng đầu năm 2020 do ảnh hưởng của dịch Covid - 19 song số lượng du khách đến với huyện sau thời gian giãn cách vẫn tăng trên 50.000 lượt.

Hội tụ đầy đủ những nét đặc trưng riêng có của vùng Tây Bắc Bộ, Mù Cang Chải hiện tại và tương lai là điểm đến phù hợp và hấp dẫn khó có thể bỏ qua của những du khách ưa thích sự khoáng đạt, mạo hiểm, muốn tìm đến thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ và trải nghiệm những giá trị nguyên bản về văn hóa.

Minh Dũng