Quảng Ninh: Nâng "chất" cho lao động nông thôn

(TVVN). Những năm qua, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn luôn được tỉnh Quảng Ninh quan tâm. Việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của các lớp đào tạo nghề, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo, giảm nghèo bền vững...

Những chuyển biến tích cực

Bà Nguyễn Thị Hồi, khu Sán Xế Đông, xã Đông Ngũ, huyện Tiên Yên, là một trong số những lao động có thu nhập khá nhờ tham gia học nghề. Trước đây, do không có kinh nghiệm, gia đình bà chỉ trồng trọt nhỏ lẻ, nên thu nhập rất thấp. Sau khi học xong lớp trồng và chăm sóc cây ăn quả, có thêm kiến thức, nắm chắc kỹ thuật trồng trọt, bà Hồi đầu tư mở rộng thêm quy mô trồng cây ăn quả và rau tại gia đình. Hiện nay gia đình bà đã có hơn 1ha trồng cam, rau sạch. Trừ chi phí, gia đình thu lợi nhuận 70-100 triệu đồng mỗi năm.

Bà Hồi chia sẻ: Sau khi học xong lớp trồng trọt do huyện tổ chức, nhờ được tiếp thu những kiến thức chuyên môn và được cầm tay chỉ việc, tôi rút ra được nhiều kinh nghiệm trong việc áp dụng vào thực tế sản xuất, nhờ vậy diện tích cây ăn quả và rau sạch của gia đình luôn phát triển tốt, cho năng suất cao.

Trong những năm qua, công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người lao động luôn được các cấp ủy đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể huyện Tiên Yên quan tâm. Từ đó, từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và giải quyết việc làm cho người lao động trên địa bàn.

Bà Bùi Thị Thơ, Trưởng phòng LĐ-TB&XH huyện Tiên Yên, cho biết: Thực hiện Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn, những năm qua người nông dân đã thay đổi rất nhiều về nhận thức. Từ thói quen lao động nhỏ lẻ trong sản xuất nông nghiệp, giờ đây phần lớn trong số họ đã mạnh dạn làm ăn nhờ những kiến thức, hiểu biết thông qua các lớp tập huấn, chương trình đào tạo nghề...mang lại hiệu quả hơn trong sản xuất, kinh doanh. Trong 10 năm 2010-2020 toàn huyện đã đào tạo nghề cho trên 2.000 lao động nông thôn, trong đó 87% lao động sau đào tạo có việc làm và thu nhập ổn định.

Lao động nông thôn sau đào tạo nghề được tạo việc làm tại Nhà máy gốm Quang Vinh (TX Đông Triều). Ảnh: Báo Quảng Ninh

Tương tự, tại Đông Triều, xác định đào tạo nghề cho lao động nông thôn là một trong những giải pháp góp phần giảm nghèo bền vững, thị xã đã chỉ đạo các ngành chức năng phối hợp với các xã, phường thực hiện rà soát nhu cầu học nghề của lao động nông thôn tại 100% thôn, khu phố trên địa bàn.

Thị xã đã tổ chức các cuộc điều tra, khảo sát với tổng số trên 21.500 hộ dân; tổng số người được điều tra có nhu cầu và đã đăng ký học nghề là 7.215 người. Qua đó, có cơ sở để định hướng nghề nghiệp, mở các lớp đào tạo nghề phù hợp cho từng nhóm đối tượng cụ thể, ưu tiên nguồn kinh phí đào tạo nghề cho lao động. Các lớp dạy nghề cơ bản đáp ứng được nguyện vọng của lao động nông thôn, cũng như định hướng phát triển KT-XH ở địa phương và nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp với các nghề được đào tạo.

Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Trưởng phòng LĐ-TB&XH TX Đông Triều, cho biết: Qua 10 năm triển khai Đề án 1956, tỷ lệ lao động nông nghiệp trên địa bàn thị xã có việc làm sau đào tạo đều đạt và vượt mục tiêu kế hoạch đề ra. Từ năm 2010 đến nay, đã có trên 7.000 lao động nông thôn được đào tạo nghề, trong đó hơn 6.800 người có việc làm sau đào tạo. Đặc biệt, các nhóm học viên thuộc diện chính sách, người dân tộc thiểu số, người nghèo, cận nghèo... được tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận kiến thức KHKT, kỹ năng nghề.

Quảng Ninh không phải tỉnh trọng điểm phát triển nông nghiệp, tuy nhiên cư dân sinh sống ở các vùng nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn khá lớn. Trước năm 2010, tỷ lệ lao động nông thôn của tỉnh được đào tạo nghề rất thấp, khả năng đáp ứng với yêu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, với các ngành nghề khu vực nông nghiệp, nông thôn hạn chế. Xác định rõ những khó khăn, bất cập này, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ-TTg, ngày 6/1/2011, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 24/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 (ngày 21/12/2015, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 4069/QĐ-UBND về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 24/QĐ-UBND).

Trọng tâm của đề án là: Nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề; tạo điều kiện cho lao động nông thôn được tham gia học nghề với sự hỗ trợ của Nhà nước. Để đề án được thực hiện hiệu quả, tỉnh đã thực hiện phân cấp triệt để cho các địa phương trong công tác tuyên truyền, tư vấn học nghề và việc làm; tiến hành điều tra khảo sát nhu cầu học nghề và tổ chức đào tạo nghề cho lao động nông thôn.

Với những cách làm cụ thể, bài bản từ tỉnh tới cơ sở, trong giai đoạn 2010-2020, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn của tỉnh đã có những bước tiến lớn. Theo thống kê của Sở LĐ-TB&XH, sau 10 năm thực hiện đã có 30.865 lao động nông thôn của tỉnh được tuyển sinh và tổ chức đào tạo; 27.029 lao động được hỗ trợ đào tạo trình độ sơ cấp. Có 22.638 lao động phát huy được hiệu quả sau đào tạo, chiếm 86,87% số lao động được hỗ trợ đào tạo (vượt 6,87% so với chỉ tiêu đề án đặt ra đến năm 2020).

Trong đó: 5.183 lao động được doanh nghiệp tuyển dụng vào làm việc theo hợp đồng lao động; 4.469 lao động được doanh nghiệp nhận ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm; 833 lao động thành lập doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác hoặc tổ, nhóm sản xuất; 12.153 lao động tiếp tục làm nghề cũ nhưng năng suất lao động, thu nhập tăng lên. Đặc biệt, có 1.055 hộ có người tham gia học nghề thoát nghèo; 4.090 hộ có người tham gia học nghề trở thành hộ khá.

Điều chỉnh để thích ứng với nhu cầu 

Theo đánh giá của Sở LĐ-TB&XH, qua triển khai đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn, người lao động sau học nghề đã biết tiếp cận và vận dụng kiến thức KHKT vào sản xuất kinh doanh, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất lao động, tạo việc làm tại chỗ. Nhiều lao động có tay nghề đã được nhận vào làm tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình đã xây dựng được những mô hình sản xuất hiệu quả, có năng suất và thu nhập cao. Đến nay chất lượng lao động ở các vùng nông thôn ngày càng đa dạng, thúc đẩy phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm nghèo bền vững.

Tuy nhiên, thực tế công tác đào tạo lao động nông thôn trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số khó khăn, nhất là trước đòi hỏi phát triển trong tình hình mới. Trong đó, việc thu hút các doanh nghiệp đầu tư, tham gia vào lĩnh vực dạy nghề còn hạn chế, một số cơ sở đào tạo quan tâm tuyển sinh đầu vào nhưng chưa quan tâm đến nhu cầu của thị trường lao động cần tuyển dụng, dẫn đến chất lượng đào tạo hạn chế, một bộ phận lao động nông thôn chưa thực sự cố gắng vươn lên, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số, vùng kinh tế khó khăn...

Lao động nông thôn TX Quảng Yên sau khi học nghề đã được nhận vào làm việc tại KCN Đông Mai. Ảnh: Báo Quảng Ninh

Dự báo trong 10 năm tiếp theo, việc đầu tư phát triển các doanh nghiệp, hợp tác xã, trang trại trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn sẽ tiếp tục tăng, dẫn đến yêu cầu lao động trong nông nghiệp cần phải được đào tạo cũng tăng cao. Bên cạnh đó, Quảng Ninh cũng cần phát triển nguồn nhân lực gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động theo định hướng, quy hoạch phát triển KT-XH của tỉnh. Bởi vậy, để tiếp tục đảm bảo nhu cầu nhân lực cho phát triển nhanh ở những ngành, lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh, trong đó có lực lượng lao động nông thôn đang là một trong những nhiệm vụ cần được quan tâm. 

Để thực hiện mục tiêu đó, theo ông Nguyễn Thanh Tuấn, Trưởng phòng Dạy nghề (Sở LĐ-TB&XH), trong thời gian tới, tỉnh đang tập trung xây dựng chỉ tiêu, kế hoạch về đào tạo trình độ sơ cấp cho lao động nông thôn giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định 46/2015/QĐ-TTg ngày 28/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định chính sách hỗ trợ đào tạo trình độ sơ cấp và đào tạo dưới 3 tháng, gắn với kế hoạch phát triển KT-XH của địa phương, của vùng.

Trong đó, chú trọng đến công tác đào tạo, đào tạo lại, đào tạo nâng cao cho người lao động, xây dựng NTM và thích ứng với thay đổi công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất. Ưu tiên đào tạo người dân tộc thiểu số, người khuyết tật, các đối tượng chính sách (lao động nữ, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người bị thu hồi đất, người thuộc diện được hỗ trợ chính sách người có công với cách mạng và các đối tượng chính sách khác). Trong đó, tỉnh dự kiến sẽ đào tạo trình độ sơ cấp cho 9.000 lao động nông thôn (4.000 người học nghề nông nghiệp, 5.000 người học nghề phi nông nghiệp).

Bên cạnh đó, tỉnh cũng hỗ trợ đào tạo lao động theo nhu cầu của người sử dụng, gắn với địa chỉ sử dụng lao động cụ thể và định hướng phát triển dịch vụ, công nghiệp của địa phương; tiếp tục quan tâm nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ kỹ thuật trong hệ thống khuyến nông, trung tâm dạy nghề... Đồng thời, triển khai các chương trình khởi nghiệp cho các doanh nghiệp, hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp.

Trước mắt, ngành Nông nghiệp sẽ chủ động phối hợp với các ngành liên quan rà soát, đánh giá hiện trạng chất lượng nguồn nhân lực nông thôn. Từ đó, xây dựng kế hoạch đào tạo; nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề, nhất là theo xu thế phát triển của xã hội và nhu cầu đào tạo lao động kỹ thuật lành nghề của các doanh nghiệp lớn ở ngành Than, các KCN, CCN nhằm tăng cơ hội có việc làm cho người lao động./.

Theo Báo Quảng Ninh