Tổ Công nghệ số cộng đồng: Chuyển đổi số từ cơ sở

Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã xác định quan điểm sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, hành động đồng bộ ở các các cấp và sự tham gia của toàn dân là yếu tố đảm bảo cho sự thành công của chuyển đổi số¹.

Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 cũng xác định rõ, giải pháp tổ chức Tổ Công nghệ số cộng đồng đến từng khối phố, thôn, bản,… với các tổ viên là cán bộ kiêm nhiệm và các thành viên tại chỗ năng nổ, nhiệt tình, được đào tạo về kỹ năng số để phổ biến, hướng dẫn, trợ giúp người dân sử dụng công nghệ số và các nền tảng số “make in Việt Nam”, hình thành mạng lưới triển khai công nghệ rộng khắp trên toàn quốc².

Xác định rõ muốn thành công trong chuyển đổi số, thì việc phổ cập triển khai vì người dân và từ người dân là một trong những phương châm quan trọng hàng đầu; “chuyển đổi số chỉ thành công khi được người dân hiểu, hưởng ứng, tham gia, người dân trở thành công dân số, có các hoạt động được đưa lên môi trường số”³, Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai thành lập Tổ Công nghệ số cộng đồng tại các địa phương trong toàn quốc⁴. Mỗi thành viên Tổ Công nghệ số cộng đồng được bồi dưỡng, tập huấn, cung cấp thông tin về các chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan đến chuyển đổi số; được hướng dẫn cài đặt, sử dụng nền tảng số, công nghệ số, kỹ năng số.

Tổ Công nghệ số cộng đồng triển khai hoạt động theo sự hướng dẫn, điều phối chung của Sở Thông tin và Truyền thông, huy động sự tham gia của các doanh nghiệp bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin tại địa bàn trong việc hỗ trợ triển khai nền tảng số, công nghệ số, hướng dẫn kỹ năng số cho người dân.

Đoàn viên, thanh niên là lực lượng nòng cốt trong tổ công nghệ số cộng đồng, hướng dẫn tiểu thương sử dụng mã QR code. (Ảnh: Đồng Thúy)

Với phương châm lấy người dân làm trung tâm của chuyển đổi số, “đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người”, Tổ Công nghệ số cộng đồng đã triển khai hiệu quả nhiều nhiệm vụ như:

* Thông tin, tuyên truyền sâu, rộng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về chuyển đổi số đến các hộ gia đình, người dân trong thôn, bản, khu phố,…

* Hướng dẫn người dân biết, hiểu và thực hiện những nội dung kỹ năng số cơ bản như:

- Hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến nhằm xây dựng môi trường hành chính minh bạch và chuyên nghiệp. Hướng dẫn họ sử dụng các dịch vụ số và tương tác với chính quyền qua các nền tảng số được đánh giá, lựa chọn. Giúp thiết lập cho mỗi người dân một tài khoản dịch vụ công trực tuyến và một kho dữ liệu cá nhân trực tuyến để sử dụng dịch vụ công, chỉ phải cung cấp thông tin một lần cho cơ quan nhà nước.

- Hướng dẫn người dân mua sắm trực tuyến gắn với bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhận diện các trang mua sắm trực tuyến tin cậy.

- Hướng dẫn người dân và doanh nghiệp, hộ kinh doanh trên địa bàn ứng dụng công nghệ số trong hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Hướng dẫn họ đăng ký tham gia các sàn thương mại điện tử. Hướng dẫn họ sử dụng nền tảng số, công nghệ số để đăng ảnh, quảng bá sản phẩm, tạo gian hàng, nhận đơn, đóng gói sản phẩm và cam kết cung cấp sản phẩm đúng chất lượng cho khách hàng.

- Hướng dẫn người dân mở tài khoản thanh toán điện tử, đồng thời hướng dẫn họ thanh toán trực tuyến an toàn, tiện lợi, tránh bị lừa đảo mất tiền, gắn với bảo vệ dữ liệu cá nhân.

- Hướng dẫn người dân tự bảo vệ mình trên không gian mạng, tránh trường hợp lừa đảo trực tuyến, bị đánh cắp dữ liệu cá nhân.

- Hướng dẫn người dân tiếp cận, cài đặt, sử dụng các dịch vụ số phục vụ cho các nhu cầu thiết yếu như: y tế, giáo dục, chính sách xã hội, sổ sức khỏe điện tử,… thông qua các nền tảng số.

- Tuyên truyền, vận động người dân thực hiện ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử. Sử dụng nền tảng số khác tùy đặc thù của địa phương.

Có thể nói, Tổ Công nghệ số cộng đồng là lực lượng mang tính huy động sức mạnh toàn dân, ở gần dân, sát dân và là cánh tay nối dài của Ban Chỉ đạo Chuyển đổi số từ tỉnh, huyện, đến xã, phường, thị trấn, tổ, đội,…; đóng vai trò quan trọng góp phần thúc đẩy chuyển đổi số đang diễn ra sâu, rộng, triệt để, hiệu quả ở các địa phương.

Tổ Công nghệ số cộng đồng đã và đang góp phần đáng kể làm thay đổi nhận thức của người dân, làm cho người dân thấy rõ xu hướng tất yếu phải chuyển đổi số, thấy công nghệ số là thứ dễ dàng, hiệu quả, thiết thực, thân thiện; giúp cho người dân được tiếp cận công nghệ theo cách đơn giản, tự nhiên, xuất phát từ nhu cầu và tạo ra giá trị thiết thực. Tổ đã và đang giúp đưa công nghệ số đến mọi ngõ ngách, đóng vai trò quan trọng trong việc đưa nền tảng số, công nghệ số, kỹ năng số đến người dân, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số, đưa người dân lên môi trường số, người dân tiên phong sử dụng nền tảng số, công nghệ số, qua đó, trở thành tác nhân thúc đẩy chính quyền chuyển đổi số mạnh mẽ hơn.

Tổ Công nghệ số cộng đồng không chỉ giúp ích cho người dân tiếp cận môi trường số, mà còn mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp đang chuyển dần sang nền kinh tế số. “Theo tính toán, để đào tạo được một người dùng số thì chi phí mất khoảng 5 USD nhưng nếu có sự tham gia hỗ trợ của Tổ Công nghệ số cộng đồng thì con số này chỉ là 2 USD”⁵.

Có thể nói, Tổ Công nghệ số cộng đồng đang đóng vai trò chính, hết sức quan trọng trong việc phổ cập công nghệ số, kỹ năng số tới từng người dân. Đây được xem là cách làm hiệu quả nhất để thay đổi nhận thức về chuyển đổi số quốc gia của mỗi người dân. Đây cũng là lần đầu tiên chủ trương từ Trung ương được lan tỏa nhanh chóng trong một thời gian rất ngắn. Thông qua Tổ Công nghệ số cộng đồng, các chủ trương, chính sách và chỉ đạo về công tác chuyển đổi số quốc gia từ Trung ương tới địa phương mà trực tiếp là người dân được triển khai nhanh chóng, hiệu quả và kịp thời, là tiền đề cho những kết quả đột phá về chuyển đổi số trong tương lai.

Tài liệu tham khảo và chú thích

(1). Thủ tướng Chính phủ: Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03 tháng 6 năm 2020 phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

(2). Thủ tướng Chính phủ: Quyết định số 411/QĐ-TTg ngày 31 tháng 3 năm 2022 phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

(3), (4). Bộ Thông tin và Truyền thông: Công văn số 793/BTTTT-THH ngày 05 tháng 3 năm 2022 hướng dẫn thí điểm triển khai Tổ Công nghệ số cộng đồng tại các địa phương.

(5). “Vai trò của Tổ Công nghệ số cộng đồng trong công cuộc chuyển đổi số”, https://binhgiang.haiduong.gov.vn, ngày 08/04/2024.

Phương Nhung