Chính trường nước Mỹ mùa covid-19: Nhất cử lưỡng tiện

Dịch covid-19 đang là thách thức lớn nhất đối với nước Mỹ. Tổng thống Donald Trump đã quyền biến khi thay đổi đột ngột chính sách. Phân tích và lý giải của Báo Thế giới & Việt Nam.

Có người nhìn nhận sự thay đổi rất nhanh chóng của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhận thức và cách tiếp cận đối sách ứng phó với dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp covid-19 do chủng mới của virus corona gây ra ở Mỹ là nhạy bén và mẫn cảm về chính trị nội bộ, nhưng cũng có người coi là quyền biến.

Mỹ thay đổi hoàn toàn chỉ sau một đêm

Điều chắc chắn là muốn vận dụng được thuật quyền biến thì phải nhạy bén và mẫn cảm về chính trị. Ông Trump hiện theo đuổi và đeo đẳng mục tiêu được tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới ở Mỹ nên nếu muốn không để cho cơ may tái đắc cử bị huỷ hoại thì hiện hơn lúc nào hết phải luôn nhạy bén và mẫn cảm về chính trị nội bộ để quyền biến.

Điều này đã vừa được ông Trump thể hiện với việc nhanh chóng đưa ra những biện pháp ứng phó dịch bệnh rất quyết liệt, thậm chí còn cả có phần khá cực đoan. Đóng cửa biên giới quốc gia hay ban bố tình trạng khẩn cấp thì không có gì mới lạ vì chính phủ rất nhiều quốc gia khác trên thế giới đã áp dụng để ứng phó dịch bệnh. Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất cơ bản thì Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) có gói tài chính kích cầu tăng trưởng kinh tế và hậu thuẫn giới kinh tế khắc phục tác động và hệ luỵ tiêu cực của dịch bệnh với mức độ 750 tỷ Euro. Chính phủ nhiều nước trên thế giới tung ra gói tài chính với mục đích tương tự. Ông Trump cũng làm thế ở Mỹ.

Nhưng điều đáng chú ý ở các biện pháp chính sách của ông Trump là những gì trong gói tài chính này liên quan đến chăm sóc sức khoẻ và bảo hiểm y tế ở Mỹ, tức là liên quan trực tiếp đến dịch bệnh và đến dân Mỹ, đến những người trong ngày 3/11 tới sẽ quyết định ông Trump được tiếp tục cầm quyền hay phải rời khỏi Nhà Trắng.

Nếu như những biện pháp chính sách này được thực hiện thì có thể nói nước Mỹ thay đổi hoàn toàn chỉ sau có một đêm. Nếu như chúng không được thực hiện thì ông Trump vẫn được lợi khi vẫn được tiếng là đã cố hết sức vì lợi ích và sự quan tâm của cử tri Mỹ.

Cho tới trước đấy, ông Trump luôn chủ trương và đã cắt giảm rất đáng kể nhiều trợ cấp và phúc lợi xã hội. Bây giờ, ông Trump lại muốn hình thành ở Mỹ nhà nước phúc lợi xã hội ở tầm cỡ mà ngay phe đảng Dân chủ cũng chưa từng mưu tính đến và thậm chí còn vượt xa mức độ tác động của cuộc cải cách y tế, chăm sóc sức khoẻ và bảo hiểm y tế của người tiền nhiệm, được gọi tắt là Obamacare, mà ông Trump tìm mọi cách xoá sổ.

Theo đó, lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, người lao động nghỉ ốm được tiếp tục trả lương, mức bảo hiểm thất nghiệp bọt bèo được tăng lên, người không có bảo hiểm y tế được trợ cấp để chạy chữa một số bệnh nhất định. Xét nghiệm dịch bệnh được tiến hành miễn phí cho tất cả những ai muốn được xét nghiệm.

Ông Trump bất ngờ thực hiện những gì mà phe đảng Cộng hoà của mình xưa nay luôn luôn chống đối và phía đảng Dân chủ xưa nay luôn đòi hỏi là nhà nước phúc lợi xã hội "phóng khoáng", là mở rộng mạng lưới bảo hiểm y tế sâu rộng để người có thu nhập thấp vẫn có thể có được bảo hiểm y tế và chăm sóc sức khoẻ.

Dân túy là quyền biến

Lý do khiến ông Trump phải thay đổi quan điểm chính sách nhanh chóng đến mức vội vã như thế là bởi có nhiều triệu người lao động ở Mỹ khi ốm đau không được tiếp tục trả lương. Ở Mỹ chỉ có 13 bang thực hiện việc tiếp tục trả lương cho người lao động khi nghỉ làm vì bệnh tật và chữa bệnh.

Lý do khiến ông Trump phải quyền biến như thế là ở Mỹ có hơn 30 triệu người không có bảo hiểm bệnh tật và ngoài ra còn rất đông người có bảo hiểm y tế nhưng khi đi khám bệnh hay chữa bệnh phải đóng thêm tiền nên thường không đi khám bệnh hay chữa bệnh để không phải đóng thêm tiền. Diện cử tri này rất quan trọng và quyết định đối với cơ may của ông Trump được tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống vào đầu tháng 11 tới ở nước Mỹ và đang bị đe doạ thật sự bởi dịch bệnh. Muốn cứu vãn số phận chính trị của mình trong thời dịch bệnh thì ông Trump phải tranh thủ diện cử tri này. Đối với ông Trump, dân tuý là quyền biến.

Làm việc ấy, ông Trump còn đồng thời có thể đạt được cả một mục tiêu khác nữa là dùng đúng chủ đề nội dung tranh cử của cả ông Biden lẫn ông Sanders để vận động tranh cử với hai người này. Ông Biden và ông Sanders đều đưa ra ý tưởng về cải thiện việc chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm y tế và nhà nước phúc lợi xã hội như trên mà giờ ông Trump thực hiện.

Bằng cách ấy, ông Trump chẳng khác nào đã không chỉ tước vũ khí vận động tranh cử của ông Biden và ông Sanders mà còn dùng chính vũ khí ấy để tấn công hai người kia. Quyền biến cũng là mưu tính và thực hiện việc nhất cử lưỡng tiện.