Chiến thắng ngày 9/5/1945 là thắng lợi chung của nhân loại tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trước Chủ nghĩa phát xít bạo tàn, nhưng trước hết, đó kết quả của sự hy sinh cao cả, lòng dũng cảm vô song của quân và dân Liên Xô dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô. Để có được hòa bình, hơn 25 triệu người con Liên Xô đã ngã xuống, góp phần quyết định làm nên chiến thắng
Các chiến sĩ Hồng quân với súng trên vai diễu hành qua Quảng trường Đỏ
trước khi tiến ra tiền tuyến vào ngày 7/11/1941 (Ảnh: PD Nguồn: VOV.VN)
Để đi tới ngày chiến thắng, Hồng Quân và người dân Liên Xô đã phải sống 1.418 ngày đêm trong bối cảnh khó khăn chồng chất trước sự tiến công, bao vây của quân thù. Đức Quốc xã đã huy động lực lượng tinh nhuệ nhất gồm 190 sư đoàn với trên 5,5 triệu quân, 4,3 nghìn xe tăng - thiết giáp, 47.000 pháo, gần 5.000 máy bay, 192 tàu chiến, tiến công Liên Xô. Trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, Hồng Quân và nhân dân Liên Xô đã để lại những câu chuyện về lòng quả cảm vô song của chủ nghĩa anh hùng vệ quốc, nhất là trong các cuộc chiến đấu bảo vệ Moscow và Stalingrad.
Moscow là một trong những trận đánh lớn nhất trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Liên Xô, kéo dài trong 7 tháng. Đức Quốc xã đã huy động trên 70 sư đoàn với gần 2 triệu quân nhằm mục tiêu chiếm được thủ đô Moscow. Khi quân Đức đã gần chiếm được mục tiêu, họ đã vấp phải sự kháng cự hết sức mãnh liệt của quân Liên Xô, và chịu nhiều mất mát. Ngày 07 tháng 11 năm 1941, quân Đức chỉ còn cách thủ đô Moscow gần 30 km. Giữa lúc thành phố Moscow đang trong tình thế vô cùng hiểm nghèo ấy, một cuộc duyệt binh đặc biệt đã được diễn ra trên Quảng trường Đỏ. Trên lễ đài của Quảng trường đỏ hôm ấy là hình ảnh nhà lãnh đạo tối cao của đất nước Stalin bình thản cùng các vị lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Liên Xô. 28.500 người lính Hồng Quân, 140 khẩu pháo, 160 xe tăng, 232 chiến xa đã tham gia cuộc duyệt binh lịch sử này. Những đoàn chiến sỹ Hồng quân, những xe tăng lăn bánh trên Quảng trường Đỏ, duyệt binh xong tiến thẳng ra mặt trận. Đầu năm 1942, quân Đức đã bị đẩy lùi khỏi Moscow, Liên Xô đã từng bước giành lại thế chủ động.
Lãnh tụ Liên Xô Stalin (thứ 2 từ phải sang) phát biểu tại Lễ duyệt binh ngày 7/11/1941
(Ảnh: Arkady Shaikhet. Nguồn: VOV.VN)
Cùng với cuộc chiến bảo vệ Moscow, cuộc chiến đấu ngoan cường của Hồng quân và nhân dân Liên Xô trong Chiến dịch Stalingrad từ tháng 8 năm 1942 đến tháng 02 năm 1943 đã góp phần quyết định cho ngày chiến thắng 9/5. Cả thành phố Stalingrad bị quân thù bao vây, đường tiếp tế bị cắt đứt, dưới mưa bom và đạn pháo, trong giá rét và đói khát, mỗi người dân được cấp phát khẩu phần 125 gram bánh mì mỗi ngày suốt những tháng mùa Đông khắc nghiệt nhất của giai đoạn cuối năm 1941 đầu năm 1942. Hàng trăm nghìn người dân Leningrad đã bị chết đói, hàng chục nghìn người thiệt mạng do bom đạn, song thành phố anh hùng không chịu khuất phục. Trận đánh bảo vệ Stalingrad là trận đánh đẫm máu nhất trong lịch sử thế giới với gần 1.2 triệu người, bao gồm binh lính Hồng quân và dân thường hy sinh, chết và thương vong. Đây là trận đánh được giới quân sự thế giới cho rằng đã làm xoay chuyển cục diện Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Mùa hè năm 1944, Hồng Quân Liên Xô đã đẩy lùi toàn bộ quân đội phát xít ra khỏi lãnh thổ Liên Xô và tiến công sào huyệt cuối cùng của chủ nghĩa phát xít, giải phóng Berlin, kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai trên chiến trường châu Âu.
Ngoài ra, không thể không kể đến 872 ngày đêm ( từ tháng 7/1941 đến tháng 1/1944) quân và dân Leningrad phòng thủ và đẩy lùi quân Đức, thực sự là biểu tượng cho ý chí bất diệt của nhân dân Liên Xô anh hùng.
Ngày chiến thắng phát xít 9/5 không chỉ chấm dứt cuộc chiến tranh tàn khốc nhất trong lịch sử nhân loại, không chỉ tiêu diệt một chủ nghĩa quái thai mà còn có tác dụng to lớn cứu loài người thoát khỏi họa diệt chủng. Chiến thắng vĩ đại của quân và dân Liên Xô trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai đã khơi nguồn, tiếp thêm sức mạnh cho các dân tộc trên thế giới vùng lên đấu tranh giành độc lập. Trong tổng số trên 75 triệu người thiệt mạng trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô chiếm tới 1/3 với khoảng trên dưới 25 triệu người. Sự hy sinh vô cùng to lớn của Liên Xô cho hòa bình của thế giới nói chung, cho sự nghiệp vệ quốc vĩ đại của Liên Xô nói riêng là không thể phủ nhận.
22 giờ 43 phút ngày 8 tháng 5 năm 1945 theo giờ Berlin (tức 0 giờ 43 phút ngày 9 tháng 5 theo giờ Moscow), tại Berlin, đại diện nước Đức Quốc xã đã ký vào biên bản xác nhận đầu hàng không điều kiện. Một chương bi thảm nhất của lịch sử nhân loại đã kết thúc. Đây là chiến thắng chung của nhân loại yêu chuộng hòa bình và tự do, trong chiến thắng vĩ đại này, nhân loại tiến bộ sẽ mãi mãi biết ơn công lao đóng góp vĩ đại của Hồng quân Liên Xô.
Đối với Việt Nam, chiến thắng 9/5/1945 và đặc biệt là chiến thắng của Hồng quân Liên Xô góp phần đánh bại quân phiệt Nhật ở châu Á đã góp phần tạo cơ hội để nhân dân Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đứng lên giành độc lập trong Cách mạng tháng Tám 1945.
Hồng Phúc