Công tác xây dựng Đảng về tư tưởng trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền (1930-1945)

Xây dựng Đảng về tư tưởng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Chính vì thế, ngay từ khi ra đời và trong quá trình lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành chính quyền, Đảng đã lãnh đạo thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng về tư tưởng, góp phần tạo ra sự thống nhất về đường lối, phương pháp cách mạng, đưa tới thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Công tác xây dựng Đảng về tư tưởng là một trong những công tác có vị trí quan trọng hàng đầu trong hoạt động lãnh đạo của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Tư tưởng thông suốt thì mọi việc làm đều tốt”¹; “Tư tưởng không đúng đắn thì công tác ắt sai lầm”²; “Trong Đảng và ngoài Đảng có nhận rõ tình hình mới, hiểu rõ nhiệm vụ mới thì tư tưởng mới thống nhất, tư tưởng thống nhất thì hành động mới thống nhất"³. Vì vậy, Đảng phải quan tâm đến giáo dục tư tưởng và lãnh đạo quá trình tư tưởng trong Đảng và trong xã hội; phải xem "Giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất của Đảng. Phải kiên quyết chống cái thói xem nhẹ tư tưởng".

Giai đoạn 1930-1945 là thời kỳ Đảng lãnh đạo nhân dân làm cách mạng giải phóng dân tộc, do đó, yêu cầu công tác xây dựng Đảng về tư tưởng ở thời kỳ này là phải nắm vững lập trường, quan điểm, phương pháp của chủ nghĩa Mác-Lênin để làm rõ những vấn đề của cách mạng Việt Nam; kiên quyết khắc phục giáo điều, máy móc, ngộ nhận, những nhận thức lệch lạc về chủ nghĩa Mác-Lênin; tăng cường giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, Đảng viên, làm cho tất cả mọi cán bộ, đảng viên, nhân dân giác ngộ chủ nghĩa Mác-Lênin, quán triệt và thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng về cách mạng dân tộc, dân chủ, chính sách của Hội phản đế đồng minh, của Mặt trận dân chủ, đường lối giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc của Đảng, Tuyên ngôn, Chương trình, Điều lệ với 10 chính sách về chính trị, kinh tế, xã hội, đối ngoại của Việt Minh.

Để chủ nghĩa Mác - Lênin đi vào phong trào công nhân, phong trào yêu nước Việt Nam, làm cho toàn Đảng nắm vững nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng là chủ nghĩa Mác-Lênin, Đảng ta đã thực hiện nhiều biện pháp như mở lớp huấn luyện ngắn ngày, xuất bản báo chí của Đảng, của các tổ chức mặt trận ở trung ương, các xứ, địa phương trong nước và nước ngoài để huấn luyện chính trị, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng “Bonsevich hóa trong Đảng”, nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu rõ đường lối, chủ trương của Đảng. Thông qua những biện pháp đó, để Đảng xây dựng khối đoàn kết, nhất trí trong Đảng, đưa đến nhất trí, đại đoàn kết trong toàn dân tộc, trong Mặt trận, đoàn kết toàn dân.

Từ năm 1930 đến 1945, nhiều lớp huấn luyện chính trị, quân sự do Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh, các đồng chí Tổng bí thư, các cơ quan lãnh đạo của Đảng đã được mở ở ngoài nước dọc vùng biên giới phía bắc của Tổ quốc, ở ngoại vi Sài Gòn và Hà Nội, ở trong căn cứ địa Việt Bắc, Đồng Tháp Mười, trong các chiến khu chống thực dân Pháp, chống quân phiệt Nhật và ATK của Trung ương để huấn luyện cán bộ, đảng viên của Đảng, các mặt trận và các lực lượng vũ trang của Đảng.

Đảng đã triệt để sử dụng mặt trận báo chí, xuất bản để truyền bá rộng rãi tư tưởng, lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, đường lối, chính sách của Đảng để nâng cao nhận thức và thống nhất tư tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, phê phán những khuynh hướng tư tưởng, chính trị sai trái. Các báo, tạp chí của Đảng, của Mặt trận dân chủ, Mặt trận Việt Minh, như báo Tranh đấu, tạp chí Đỏ, báo Cờ vô sản, báo Tiền phong, Dân chúng, Phổ thông, Cứu quốc, Cờ giải phóng…, tuy hoạt động hết sức khó khăn, nhưng đã đóng vai trò rất quan trọng trong công tác chính trị, tư tưởng của Đảng.

Bên cạnh đó, Đảng đã không ngừng tiến hành đấu tranh tư tưởng nội bộ tổ chức Đảng để giữ gìn, củng cố và tăng cường sự đoàn kết, nhất trí trong Đảng, làm cho Đảng trong mọi hoàn cảnh “nhất định phải thống lại ý chí thành một ý chí duy nhất, một mà thôi”⁴, “Đảng hành động nhất định phải thống nhất, phải theo nguyên tắc, phải có kỷ luật, các đồng chí từ trung ương đến chi bộ phải liên lạc mật thiêt, kết lại như một người, như một tảng đá”⁵.

Đoàn kết nhất trí trong Đảng được thực hiện dựa trên nguyên tắc chủ nghĩa Mác-Lênin và quan điểm đấu tranh tự phê bình và phê bình của người cộng sản, phải kiên quyết đấu tranh chống “tả” khuynh và “hữu” khuynh. Thời kỳ đầu là cuộc đấu tranh chống “tả”, “hữu” trong Đảng và trong xã hội để bảo vệ và phát triển đường lối của Đảng. Năm 1931, Trung ương chỉ thị cho xứ ủy Trung Kỳ phải nghiêm túc kiểm điểm, nhận lỗi trước quần chúng, trước đảng viên về việc đã ra chỉ thị Thanh Đảng, thanh trừ những người thuộc thành phần trí, phú, địa, hào. Đặc biệt, năm 1932 diễn ra cuộc đấu tranh của những chiến sỹ cộng sản chống lại những quan điểm sai lầm của tù chính trị Quốc dân Đảng tại nhà tù Hỏa Lò và Côn Đảo. Tính đúng đắn của tư tưởng và đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản đã làm chuyển hóa nhận thức của những người trong Quốc dân Đảng, có nhiều người đã chuyển lập trường và đứng vào hàng ngũ của những người cộng sản. Tháng 10/1933 diễn ra cuộc tranh luận về duy tâm - duy vật trên lĩnh vực tư tưởng, triết học. Đại diện cho Đảng Cộng sản là đồng chí Nguyễn Khoa Văn (Hải Triều) và một số đồng chí khác. Các cuộc đấu tranh này làm rõ nội dung xây dựng Đảng và phản ánh sự trưởng thành của Đảng về chính trị và tư tưởng lý luận.

Khi thực hiện chủ trương mở rộng Mặt trận Việt Minh, Đảng đã đấu tranh phê phán khuynh hướng thỏa hiệp, liên minh giai cấp, tầng lớp không có nguyên tắc. Trong quá trình chuẩn bị khởi nghĩa và tiến hành tổng khởi nghĩa, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh kịp thời uốn nắn tư tưởng chủ quan, nóng vội, nhận định không đúng thời cơ, tình thế để xảy ra tình trạng khởi nghĩa non, phê phán thái độ rụt rè, bi quan dao động, thụ động ỷ lại bên ngoài, không tích cực chuẩn bị khởi nghĩa. Đảng đã kiên quyết chống biểu hiện tư tưởng cải lương, thỏa hiệp của một số đồng chí có hành vi lợi dụng Nhật, giúp chính phủ Trần Trọng Kim ra hiến pháp quân chủ lập hiến, hi vọng lợi dụng khả năng hợp pháp bàn giao chính quyền cho Việt Minh; hoặc chờ Đồng Minh vào Đông Dương đánh Nhật rồi mới tiến hành khởi nghĩa. Trung ương Đảng còn phê phán mạnh mẽ những biểu hiện chia rẽ, bè phái, cục bộ trong một số đồng chí thuộc xứ ủy Bắc Kỳ, Đảng bộ Trung Kỳ, Xứ ủy Nam Kỳ, kêu gọi đoàn kết và phái cán bộ đến địa phương giải quyết, thực hiện đoàn kết nhất trí hành động trước giờ tổng khởi nghĩa.

Thành công nhất của công tác xây dựng Đảng về tư tưởng trong thời kỳ 1930-1945 là đã luôn luôn bảo đảm sự đoàn kết nhất trí trong Đảng, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng để bảo vệ những nguyên tắc, đường lối của Đảng. Những mâu thuẫn gây mất đoàn kết trong Đảng được giải quyết xuất phát từ quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, quan điểm của Đảng, lập trường giai cấp công nhân; từ việc thật thà tự phê bình và đoàn kết thống nhất dựa trên sự thống nhất chính trị, tư tưởng. Mặt khác, đoàn kết thống nhất trong Đảng đã tăng cường tinh thần cảnh giác cách mạng chống các phần tử cơ hội chính trị, giúp Đảng ta làm trong sạch nội bộ hàng ngũ cán bộ, đảng viên.

Thực tiễn cho thấy, trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc (1930-1945), công tác xây dựng Đảng vững mạnh về tư tưởng đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng Đảng thực sự vững mạnh về chính trị và tổ chức. Sự thống nhất tư tưởng và chính trị trong Đảng với trình độ ngày càng nâng cao đã đẩy lùi những thủ đoạn lừa bịp, những luận điệu xuyên tạc của kẻ thù và những khuynh hướng tư tưởng xa lạ với chủ nghĩa Mác-Lênin, đường lối, chủ trương của Đảng, tạo ý chí và quyết tâm “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn” cũng phải giành cho được độc lập. Vì vậy, chỉ với số lượng không lớn đảng viên, Đảng vẫn đủ sức lãnh đạo toàn dân giành chính quyền thắng lợi.

Bùi Nhung

_________________

⁽¹⁾  Hồ Chí Minh:Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.9, tr. 277

^{(2), (3)} Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.6, tr. 242; t.10, tr.10.

^{(4), (5)} Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.6, tr 556.