Hà Nội - Tết hòa bình 1973

Hiệp định Paris được chính thức ký kết vào ngày 27/01/1973, trước Tết Nguyên Đán Quý Sửu một tuần. Tuy nhiên, tin tức về cuộc đàm phán tại Paris được người Hà Nội thường xuyên cập nhật và người Hà Nội vui mừng vì biết chắc rằng họ sắp được đón một cái Tết hòa bình

Trở lại bàn đàm phán từ ngày 08/01/1973, Hoa Kỳ thấy đã đến lúc cần dứt khoát rút ra khỏi cuộc chiến không lối thoát, bỏ qua sự phản đối của chính quyền Nguyễn Văn Thiệu và cố gắng chiến tranh cuối cùng là chiến dịch ném bom Linebaker II.

Các điều khoản của Hiệp định không có nhiều thay đổi so với những gì các bên đã thống nhất vào tháng 10/1972. Hai nội dung quan trọng nhất là yêu cầu về việc rút bộ đội miền Bắc đồng thời với rút toàn bộ quân đội viễn chinh Mỹ khỏi miền Nam Việt Nam và coi giới tuyến quân sự tạm thời là biên giới quốc gia chính thức giữa miền Bắc và miền Nam đã không còn được Hoa Kỳ nhắc đến như điều kiện tiên quyết cho việc ký Hiệp định.

Ngày 23/01/1973, Hiệp định Paris về Việt Nam được ký tắt, đúng vào ngày 20 tháng Chạp. Người Hà Nội cũng như người dân cả nước vui mừng với niềm vui chung của dân tộc, đất nước. Các gia đình “gồng gánh” nhau từ nơi sơ tán về Hà Nội. Thành phố dần trở lại đông đúc, ai ai cũng tươi tắn để đón cái Tết hòa bình sau những tháng bom Mỹ đánh phá Hà Nội khốc liệt.

Chỉ một tháng trước, Hà Nội vừa trải qua trận không kích kinh hoàng bởi máy bay B52 của Mỹ, hàng nghìn người thiệt mạng, những dấu vết đổ nát hoang tàn ở Mễ Trì, Bạch Mai, Khâm Thiên, Yên Viên, Đông Anh…vẫn còn đó, chưa thể khắc phục ngày một ngày hai.

Phố Khâm Thiên vẫn còn hoang tàn, đổ nát Tết Quý Sửu 1973 (Ảnh tư liệu)

Từ tháng 4/1972 máy bay Mỹ bắt đầu đánh phá miền Bắc lần thứ 2 nên các hoạt động tăng gia sản xuất của bà con nông dân cũng bị ảnh hưởng, vì thế, chợ quê hay chợ Hà Nội đều lèo tèo hàng hóa. Mà Ăn Tết - quan trọng nhất là phải có bánh chưng! Phải trông chờ vào sự trợ cấp của Nhà nước.

Ngày 13/01/1973, Ngành Thương nghiệp thành phố thông báo trên Báo Hà nội mới về việc bán món hàng Tết đầu tiên là nước mắm loại I “Ô số 16, bìa mua hàng gia đình nội thành quý I”. “Linh hồn” của Tết là gạo nếp, thịt lợn, đậu xanh để gói bánh chưng thì vẫn chưa thấy thông báo.

Ngày 20/01/973, Ngành Thương nghiệp thông báo tiếp: “Bán thêm thịt ô số 1, gạo nếp (trừ vào tiêu chuẩn tháng 3) với giá 0,49 đồng/kg; bột mì (để làm bánh quy gai, quy xốp) túi 2kg giá 0,75 đồng, trừ vào tiêu chuẩn lươg tháng 3”.

Và sau đó, ngày 23/1/1973, Ngành Thương nghiệp thông báo bán túi hàng Tết, lá dong; Ngày 25/1/1973, thông báo bán thêm chất đốt trên báo Hà nội mới: “Ô số 4, tháng 2/1973, bìa A,B,C (cán bộ trung và cao cấp) được mua thêm 10 kg củi, các bìa khác mỗi bìa được mua thêm 5 kg củi, không mua củi thì được mua 20 kg than[1].

Nhiều gia đình do bom đạn, do sơ tán, thất lạc sổ mua lương thực, tem phiếu, bìa mua hàng, nên ngành Thương nghiệp tiếp nhận kê khai và cấp phát luôn để người dân duy trì cuộc sống và mua sắm hàng Tết.

Ngày 20/01/1973, ngành Thương nghiệp thông báo bán hàng phục vụ nhân dân ăn Tết, các cửa hàng gạo, thực phẩm, bách hóa luôn trong tình trạng xếp hàng dài dằng dặc. Đông nhất là Bách hóa tổng hợp Tràng Tiền, nơi được coi là “pháo đài thương nghiệp xã hội chủ nghĩa”. Để phục vụ nhân dân mua sắm Tết, lần đầu tiên Bách hóa tổng hợp Tràng Tiền mở bán quá 22h đêm – điều mà chưa khi nào xảy ra trước đó.

Để giúp đỡ cho những gia đình bị mất nhà do bom Mỹ kịp ăn Tết, chính quyền, người dân các tỉnh Hòa Bình, Hà Tây đã mang nguyên vật liệu tre nứa, giấy dầu, vôi, rơm và cử nhân lực ra Thủ đô xây dựng 500 ngôi nhà tình nghĩa với tổng diện tích 10.000m2 trao tặng những gia đình Hà Nội mất nhà.

Một quầy bán hàng Tết cho nhân dân Thủ đô (Ảnh tư liệu)

Ngành Văn hóa tổ chức thi hoa, cây cảnh tại Công viên Thống nhất, ai có chậu quất đẹp, cây đào thế lạ, chậu hải đường hoa đổ sậm…đều có thể đăng kí tham gia. Ca nhạc ngoài trời diễn ra tại Vườn hoa Chí Linh (nay là vườn hoa Lý Thái Tổ), Bách Thảo, Công viên Thống nhất. Tại sân khấu Câu lạc bộ Thanh Niên ở hồ Thiền Quang, Đoàn cải lương Thăng Long diễn vở “Mẫu đơn tiên”. Ở Câu lạc bộ Lao động (Nay là Công đoàn thành phố Hà Nội) có chiếu bóng.

Chợ Hoa Hàng Lược họp từ 23 tháng Chạp nhưng do người dân từ nơi sơ tán về muộn nên chợ họp vào sáng hôm sau – 24 tháng Chạp – đúng ngày chính thức kí Hiệp định Paris. Do thời tiết không thuận lợi, hoa đào không nhiều hoa như các năm khác, nhưng ai cũng chọn cho mình một cành đào hoặc một loại hoa yêu thích để trang trí ngôi nhà đón Tết hòa bình.

Ngày 27/01/1973 (tức 24 tháng Chạp). Hiệp định Paris chính thức được kí kết. Các gia đình cuối cùng cùng tìm mọi cách trở về thành phố. Những tuyến đường về Hà Nội đông đúc bởi ô tô tải, ô tô khách, xe đạp và người đi bộ. Nóc xe khách ngất ngưởng đồ đạc, xe đạp thì treo móc đủ thứ. Có gia đình không mua được vé xe đã “tay xách nách mang”, hành quân bộ trong cái rét và mưa phùn cuối năm. Để người dân trở về nhanh chóng và sớm ổn định, Ủy ban Hành chính đã ra lệnh cho các đơn vị vận tải tăng chuyến, quay vòng, chạy cả đêm và phải chở cho đến gia đình cuối cùng. Xí nghiệp Xe điện cũng được lệnh chạy cả đêm để đưa đón khách từ các bến xe ở cửa ô vào nội thành.

Trung tâm Tết là khu vực Hồ Gươm. 10h đêm Giao thừa, Bờ Hồ đã đông kín người chờ xem bắn pháo hoa, còn vui hơn khi có mấy chục công nhân Cu Ba đang giúp Việt Nam xây dựng Trại bò giống Ba Vì về Hà Nội vui Tết hòa bình với người Hà Nội. Đường phố đông vui, nhộn nhịp, mừng đón Tết hòa bình. Nhưng không ít người mẹ, người vợ Hà Nội vẫn lặng lẽ trong nhà, nhớ và lo cho chồng, cho con đang chiến đấu ngoài mặt trận để nhân dân 2 miền, nhân dân cả nước được đón Tết hòa bình.

Dù bao việc phải lo cho dân ăn tết, Hà Nội vẫn quan tâm đến thế hệ tương lai, ngày 26/01/1973, Sở Giáo dục Hà Nội thông báo: “Bắt đầu từ ngày 3 đến ngày 5 Tết, học sinh học ở nơi sơ tán về đăng kí vào các trường nội thành để ăn Tết xong là có thể đi học ngay”.

Tết Quý Sửu 1973 – dù còn thiếu thốn, khó khăn, ngổn ngang những hố bom, những đống gạch vụn do bom đạn - nhưng trong kí ức người Hà Nội – đó là cái Tết hòa bình! Tết của niềm tin tất thắng !

Năm mươi năm trước, Hà Nội đã đón Tết hòa bình như thế !

Một cái Tết trong khó khăn chồng chất của hậu quả chiến tranh nặng nề, của thiếu thốn trăm bề trong cơ chế bao cấp.

Vậy mới càng thấy giá trị của hòa bình và đường lối đổi mới hôm nay !

Nhật Hồng Ngọc