NGUYỆN VỌNG CÔN ĐẢO NGÀY 3-5-1975: “CẦN ẢNH BÁC HỒ!”

Nhà tù Côn Đảo được mệnh danh là “Địa ngục trần gian” nơi từ năm 1862, thực dân Pháp, đế quốc Mỹ giam cầm, đày ải những chiến sĩ yêu nước và cách mạng Việt Nam. Trong mùa Xuân đại thắng năm 1975, những chiến sĩ yêu nước và cách mạng tại Côn Đảo đã chớp thời cơ tự giải phóng đúng ngày Quốc tế Lao động 1-5. Ngày 3-5-1975, khi nối được liên lạc với đất liền, nguyện vọng đầu tiên phát đi từ Côn Đảo: “Cần ảnh Bác Hồ!”

Chớp thời cơ tự giải phóng!

Ngày 29-4-1975, trong khi các cánh Quân Giải phóng đồng loạt nổ súng tiến vào Sài Gòn, bọn cai ngục khóa chặt các trại giam, âm mưu thủ tiêu toàn bộ 4.234 tù chính trị trước khi xuống tàu di tản.

Sáng 30-4-1975, đại úy Phạm Huỳnh Trung, Chỉ huy phó Đặc khu Côn Sơn triệu tập một cuộc họp gồm các sĩ quan và công chức có quyền thế trên đảo, cùng đám gác ngục ác ôn bàn việc thủ tiêu tù chính trị bằng lựu đạn rồi xuống tàu di tản. Kế hoạch thủ tiêu tù chính trị chưa kịp thi hành thì cơn bão táp cách mạng ập đến. Tin Dương Văn Minh đầu hàng, thành phố Sài Gòn hoàn toàn giải phóng như tiếng sét đánh ngang tai, khiến những kẻ thủ ác rụng rời chân tay, kinh hoàng tháo chạy.

Ở các trại, bằng nhiều nguồn tin, tù chính trị phán đoán trong đất liền có biến cố lớn, nhưng chưa biết là Sài Gòn đã được giải phóng. Ban lãnh đạo các trại chủ trương tổ chức Kỉ niệm ngày Quốc tế lao động (1-5) để phát huy khí thế, đồng thời thăm dò phản ứng của địch.

Vào khoảng 23 giờ ngày 30 - 4 - 1975, khi các trại đang khẩn trương chuẩn bị lễ kỉ niệm thì một số binh sĩ, công chức tiến bộ đã vào Trại VII yêu cầu Trưởng trại mở cửa Phòng 24 khu H, gặp một sĩ quan quân báo Quân Giải phóng đang bị giam giữ tại đây, báo tin Dương Văn Minh đầu hàng, Sài Gòn được giải phóng, bọn ác ôn trên đảo đã bỏ chạy hết, bọn trật tự an ninh gốc thường án, quân phạm, lưu manh đang cướp bóc, gây rối loạn trên đảo. Nhóm binh sĩ, công chức mời tù chính trị ra quản lý Côn Đảo, duy trì trật tự an ninh và bảo đảm tính mạng, tài sản cho những người còn lại trên đảo.

Những tù nhân cốt cán trong Khu H nhanh chóng hội ý và nhận định: có thể Sài Gòn đã được giải phóng, cần tranh thủ thời cơ tự giải phóng cho mình, song, cần hết sức cảnh giác âm mưu thủ tiêu tù chính trị của địch; yêu cầu nhóm binh sĩ, công chức cho mượn rađiô để nghe tin tức và cử người ra ngoài trại để nắm tình hình. Rađiô được mang tới đúng lúc Đài tiếng nói Việt Nam đang phát bản tin về việc Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng.

Ngay sau phút bàng hoàng vì sung sướng, tù chính trị tại Trại VII quyết định hành động, chớp thời cơ giải phóng Côn Đảo. Ba giờ sáng, cả 8 khu của Trại VII được giải phóng. Đảo ủy lâm thời nhanh chóng được thành lập, đề ra chương trình hành động, gồm 3 điểm chính: Cử người đi giải phóng các nhà lao, trước hết là lao phụ nữ; Tổ chức ngay lực lượng võ trang, chiếm trại lính và các vị trí quan trọng; Thành lập chính quyền cách mạng để quản lí và giải quyết mọi việc trên đảo. Đảo ủy lâm thời chỉ đạo tổ chức lực lượng vũ trang, chia thành nhiều mũi đi chiếm các trại lính và mở cửa các trại giam. Lần lượt các Trại VI Khu B, Trại I, Trại IV, Trại V, Trại VIII, Trại II, Trại III biệt giam Chuồng Bò lần lượt được mở cửa. Khoảng 7 giờ sáng, lực lượng tù nhân đã hoàn toàn làm chủ thị trấn Côn Đảo. 10 giờ, trong khi lực lượng võ trang của tù nhân giải phóng chiếm sân bay Cỏ Ống và đài Loran, thì Đài truyền thanh Côn Đảo loan báo tin Côn Đảo hoàn toàn giải phóng và công bố chính quyền cách mạng được thành lấy tên là Ủy ban Hoà hợp Hoà giải Dân tộc tỉnh Côn Sơn - mô hình chính quyền Hòa hợp Hòa giải Dân tộc duy nhất trên toàn miền Nam trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975. 14 giờ cùng ngày, lực lượng vũ trang của tù nhân giải phóng chiếm Chi khu quân sự Bến Đầm và đài ra đa trên núi. Côn Đảo hoàn toàn giải phóng trong ngày Quốc tế Lao động, chấm dứt sự tồn tại 113 năm của “Địa ngục trần gian” do thực dân, đế quốc lập ra.

Côn Đảo “cần ảnh Bác Hồ”!

Chiều 1-5-1975, tại thành phố Vũng Tàu vừa giải phóng, Trung tướng Lê Trọng Tấn, Tư lệnh cánh quân Duyên Hải đã họp với đại diện Bộ Tư lệnh Hải quân, Khu ủy miền Đông, Sư đoàn Sao Vàng bàn phương án giải phóng Côn Đảo. Lực lượng bộ đội tập kết về cảng Rạch Dừa, được lệnh xuống tàu ra giải phóng Côn Đảo.

Chiều 2-5-1975, đài Vô tuyến điện Côn Đảo phát sóng, chuyển bức điện của chính quyền cách mạng ở Côn Đảo về đất liền: "Uỷ ban Hòa giải Hòa hợp Dân tộc ở Côn Sơn đã thành lập 7 giờ sáng ngày 1-5-1975. Chúng tôi nhiệt liệt chào mừng thành phố Sài Gòn đã được giải phóng. Sẵn sàng thi hành mệnh lệnh của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam".

Đài phát sóng liên tục, đến 15 giờ ngày 3-5-1975 thì bắt liên lạc được với Thành ủy Sài Gòn-Gia Định. Khi được hỏi Côn Đảo cần gì để đất liền chi viện ngay thì đồng chí đại diện cho Đảo ủy lâm thời đã nghẹn ngào trả lời: "Chúng tôi cần ảnh Bác Hồ".

Rạng ngày 4-5-1975, bộ đội đổ bộ lên tiếp quản Côn Đảo. 500 tấm ảnh Bác Hồ nhanh chóng được rước về các phòng, các trại. Trong thời khắc trang nghiêm ấy, như có anh linh Chủ tịch Hồ Chính Minh cùng anh linh các anh hùng, liệt sỹ đã hy sinh hiển hiện, không gian Côn Đảo dường như lắng lại, tan vào những giọt nước mắt nóng hổi tuôn trào trên gò má hóp của những người vừa tự giải phóng!.

Anh Thư