Sống chung với COVID-19

(TVVN). Có nhiều cơ sở để Việt Nam tiến đến xem COVID-19 là bệnh lưu hành - một số chuyên gia gọi là "bệnh đặc hữu", trong đó đáng kể là nỗ lực ngoại giao vaccine của Đảng và Chính phủ. Xem COVID-19 là bệnh đặc hữu, nghĩa là phải học cách sống chung cùng SARS-CoV-2, giống như cách chúng ta tiếp cận với nhiều virus khác.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2022, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Y tế đánh giá chính xác tình hình dịch bệnh; tham khảo kinh nghiệm quốc tế để có biện pháp phù hợp, hiệu quả, tiến tới bình thường hóa với dịch bệnh, xem COVID-19 là bệnh đặc hữu…

Dù "COVID-19 là bệnh đặc hữu" mới là "gợi ý" của người đứng đầu Chính phủ cùng một số chuyên gia y tế và cần thêm thời gian để có quyết định chính thức, nhưng đánh dấu một cách tiếp cận mới đối với đại dịch: từ "Zero COVID" chuyển sang xem căn bệnh này là một phần của cuộc sống hằng ngày.

Hiểu về "bệnh đặc hữu" như thế nào?

Theo Bộ Y tế, "bệnh lưu hành" (endemic diseases) - một số chuyên gia gọi là "bệnh đặc hữu" - là sự xuất hiện một cách ổn định của bệnh dịch hoặc tác nhân gây bệnh. Tiêu chí của "bệnh lưu hành" gồm: có sự tồn tại thường xuyên tác nhân gây bệnh; tồn tại quần thể cảm nhiễm và ổ chứa tác nhân gây bệnh; bệnh dịch xảy ra ở một nhóm đối tượng cụ thể hoặc quần thể dân số trong địa bàn nhất định; tỷ lệ mắc bệnh có tính ổn định và có thể dự báo được.

Khi COVID-19 được xem là bệnh đặc hữu thì nó không còn là bệnh thuộc nhóm A (nhóm nguy hiểm) nữa, mà là một bệnh lý chuyên khoa truyền nhiễm, bệnh chuyên khoa thông thường. Các cơ sở y tế sẽ tập trung chẩn đoán chính xác, điều trị hiệu quả, giảm biến chứng, giảm tử vong; lập chuyên khoa, công việc chẩn đoán và điều trị giao cho bác sĩ lâm sàng như những khoa bệnh khác.

Thực tế, từ tháng 10/2021, Nghị quyết số 128/NQ-CP của Chính phủ ban hành quy định tạm thời "Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19" là quyết sách quan trọng để đưa đất nước về trạng thái "bình thường mới", phù hợp với xu hướng mở cửa ngày càng phổ biến trên thế giới, dựa trên cơ sở tỷ lệ phủ vaccine nhất định. Trên tinh thần Nghị quyết số 128/NQ-CP, hầu hết các hoạt động mở cửa trở lại, trong đó có việc mở toàn bộ đường bay của Việt Nam từ ngày 15/2 và mở cửa hoàn toàn du lịch từ ngày 15/3.

Số ca mắc COVID-19 đang gia tăng mỗi ngày ở nước ta, lên con số hơn 100.000 ca/ngày là điều chưa từng có kể từ lúc đại dịch bùng phát. Thế nhưng, số ca nhập viện, số ca bệnh nặng, số ca tử vong đều giảm. Hệ thống y tế không còn quá tải như đợt bùng phát dịch lần thứ tư, mà chỉ tập trung năng lực hồi sức và điều trị các ca nặng.

Thậm chí, Bộ Y tế đề xuất không đánh số thứ tự F0; bỏ một số quy định xét nghiệm; phân bổ thuốc kháng virus đến hệ thống nhà thuốc; F0 không có triệu chứng, đang trong thời gian cách ly, tự nguyện quay lại làm việc thì có thể làm việc trực tuyến; F1 đã tiêm vaccine hoặc chưa tiêm đều có thể tham gia làm việc trực tiếp và trực tuyến…

Điều đó cho thấy quan điểm về ứng phó với COVID-19 nay đã khác. Không còn phong tỏa để xét nghiệm, truy vết và tập trung điều trị như trước đây nữa. Người mắc COVID-19 (nếu đã tiêm đủ hai mũi vaccine và không phải là người cao tuổi, có bệnh nền) cũng không còn quá lo lắng. Tại cuộc họp Ban chỉ đạo quốc gia phòng, chống COVID-19 ngày 5/3, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nói rằng, Bộ "đang tiến hành từng bước, hướng tới điều trị COVID-19 như điều trị bệnh nhân thông thường".

Việt Nam nằm trong top 6 nước bao phủ vaccine cao nhất thế giới, với 79,2% dân số đã tiêm đủ hai liều; 43,3% dân số đã tiêm mũi 3, tính đến ngày 5/3. Ảnh: Tổ quốc

Xu hướng của thế giới

Trên thế giới, nhiều nước đã nới lỏng các biện pháp phòng, chống dịch. Đầu tháng 2/2022, Đan Mạch là quốc gia đầu tiên ở châu Âu dỡ bỏ toàn bộ các biện pháp phòng dịch và xem COVID-19 không còn gây ra mối đe dọa cho xã hội. Tại Tây Ban Nha, quy định bắt buộc đeo khẩu trang ngoài trời chính thức được dỡ bỏ từ ngày 10/2. Bỉ bỏ hầu hết các biện pháp hạn chế kể từ ngày 7/3. Pháp bỏ quy định giấy thông hành vaccine ngừa COVID-19 từ ngày 14/3. Thủ tướng Anh Boris Johnson khẳng định mọi người "phải học cách chung sống với COVID-19 giống như cách chúng ta chung sống với bệnh cúm".

Chính phủ Hàn Quốc đang xem xét phương án ứng phó với COVID-19 giống như ứng phó cúm mùa; dừng công thức "3T": test, trace và treat (xét nghiệm, truy tìm và điều trị). Thái Lan cũng lên kế hoạch tuyên bố COVID-19 là bệnh đặc hữu theo bộ tiêu chí riêng mà không cần chờ hướng dẫn hay quyết định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Bộ Y tế công cộng Thái Lan đưa ra 3 tiêu chí gồm: mỗi ngày không có quá 10.000 ca nhiễm mới, tỉ lệ tử vong không vượt quá 0,1% và hơn 80% số người có nguy cơ mắc bệnh đã được tiêm 2 liều vaccine ngừa COVID-19.

Ở Mỹ, bang California đã tuyên bố chuyển sang chung sống với COVID-19. Tổng thống Mỹ Joe Biden trong Thông điệp liên bang ngày 1/3 khẳng định: "COVID-19 không còn kiểm soát cuộc sống của chúng ta". Với hơn 75% người dân Mỹ đã được tiêm vaccine, các chuyên gia hy vọng nước này có thể hướng đến kiểm soát dịch bệnh tốt hơn và chuyển sang giai đoạn bệnh đặc hữu.

Cơ sở để các nước thay đổi quan điểm chống COVID-19 chính là vaccine. WHO dự đoán "giai đoạn cấp tính" của đại dịch có thể kết thúc vào giữa năm nay nếu khoảng 70% dân số thế giới được tiêm chủng.

Nỗ lực ngoại giao vaccine

Tại Việt Nam, dù các chuyên gia y tế có nhiều ý kiến khác nhau về việc xem COVID-19 là bệnh đặc hữu, nhưng có thể khẳng định chúng ta đang tiến tới "bình thường hóa" sau khi "thích ứng linh hoạt". Trong đó, vaccine chính là tấm chắn quan trọng và an toàn nhất. Việt Nam nằm trong top 6 nước bao phủ vaccine cao nhất thế giới, với 79,2% dân số đã tiêm đủ hai liều; 43,3% dân số đã tiêm mũi 3, tính đến ngày 5/3. Những con số này minh chứng cho nỗ lực ngoại giao vaccine của Đảng, Chính phủ, với việc thúc đẩy đàm phán để có thể nhập khẩu vaccine từ các nguồn khác nhau, đồng thời khẩn trương đẩy mạnh nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất vaccine trong nước. Đó là chưa kể chúng ta chuẩn bị chiến dịch tiêm cho trẻ từ 5-11 tuổi, nghiên cứu tiêm mũi thứ 4 và tiêm cho trẻ dưới 5 tuổi…

Chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng COVID-19 lớn nhất, chưa từng có trong lịch sử đã và đang được triển khai trên toàn quốc, thể hiện quyết tâm rất cao của Đảng, Nhà nước, ngành y tế cùng toàn thể nhân dân trong việc khống chế, đẩy lùi dịch bệnh, đưa đất nước trở lại cuộc sống "bình thường mới".

Tuy nhiên, sống chung với COVID-19 không phải là chủ quan, lơ là; không nên có tư tưởng "rồi ai cũng thành F0"; mà cần thực hiện nghiêm thông điệp 5K; người dân phải tự biết cách phòng chống dịch để tự bảo vệ mình và gia đình, cộng đồng, đất nước; lực lượng y tế cơ sở cần được tăng cường và nâng cao năng lực…

Theo đánh giá của Bộ Y tế, COVID-19 tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn chuyển tiếp từ đại dịch sang giai đoạn "bệnh đặc hữu". Có thể chưa xem COVID-19 là bệnh đặc hữu ngay lúc này, nhưng với những tiến triển vượt bật trong công tác phòng chống dịch bệnh, chúng ta vẫn hy vọng đại dịch sớm qua đi để dễ dàng thực hiện các nhu cầu thiết yếu như đi lại, ăn ở, vui chơi, giải trí, học tập…; từ đó mới thúc đẩy phục hồi nhanh và phát triển bền vững nền kinh tế, chăm lo các vấn đề an sinh xã hội, bảo đảm giữ vững quốc phòng - an ninh./.

Ánh Dương (Theo Tổ quốc)